Ο Μελιγαλάς είναι κωμόπολη της Άνω Μεσσηνίας και αποτελεί το μεγαλύτερο εμπορικό και αγροτικό κέντρο της περιοχής, χτισμένος στον λόφο του Προφήτη Ηλία, στην αριστερή όχθη του Παμίσου, σε εύφορη κοιλάδα.
Σύμφωνα με την απογραφή του 1940 ο Μελιγαλάς είχε πληθυσμό περίπου 3.000 κατοίκων. Κατά την κατοχή χρησιμοποιήθηκε ως βάση μιας ιταλικής καραμπινιερίας και μετά την ιταλική συνθηκολόγηση το Σεπτέμβριο του 1943 έγινε έδρα μιας διλοχίας της γερμανικής Βέρμαχτ. Αποτελούσε θέση με ιδιαίτερη σημασία για τους Γερμανούς, καθώς επέτρεπε τον έλεγχο του δρόμου Καλαμάτας-Τρίπολης και ολόκληρης της περιοχής προς τον νότο. Την άνοιξη του 1944 έγινε έδρα του Τάγματος Καλαμών (Μελιγαλά), ενός από τα πέντε Τάγματα Ασφαλείας που οργανώθηκαν. Τον Απρίλιο ο ΕΛΑΣ προσέβαλε το Μελιγαλά, πραγματοποιώντας την πρώτη επίθεσή του σε πόλη που υπερασπιζόταν ισχυρή γερμανική φρουρά, αλλά η επίθεσή του αποκρούστηκε.
Οι Γερμανοί εγκατέλειψαν τον Μελιγαλά στις 4 Σεπτεμβρίου του 1944 και την Καλαμάτα την επομένη. Ο ΕΛΑΣ πολιόρκησε το χωριό, στο οποίο είχαν οχυρωθεί άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας και το κατέλαβε μετά από τριήμερη πολιορκία. Στη συνέχεια ακολούθησε η εκτέλεση πολλών αιχμαλώτων σε ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα επεισόδια πριν από την έναρξη του Εμφυλίου. Σε μνημείο έξω από το χωριό είναι γραμμένα 787 ονόματα από 61 πόλεις και χωριά.
